In 1963 verschijnt een boek over het leven van Hendrik Nicolaas Werkman, lid van De Ploeg, met de titel “de drukker van het paradijs”. Als Hetty Voerman-Mansholt deze biografie over haar neef Henny leest, opent dat deuren naar vroeger. De schilder is een zoon van Grietje Werkman-Louwes, een zus van haar Hetty’s vader. Henny Werkman verhuist van het platteland van de Marne naar de stad. Hij kan, net als Hetty, het niveau van de HBS niet aan.
“Hij was niet hard genoeg. Dat was precies wat de familie hem verweet. Aanpakken is het wachtwoord”,
schrijft Hetty in de kantlijnen van de biografie,
“studeren en tentamens halen. Een doel voor ogen hebben. Doorzetten. Iedereen bemoeit zich ermee en het helpt niet”.
Henny Werkman wilde iets met zijn handen doen. Tekenen, drukwerk maken. Maar hij was slim en zijn familie wilde dat hij zijn studie afmaakte. Hetty beschrijft een foto op pag. 17 in de biografie van de jonge Henny: “Het was de eerste foto die me opviel in het boek. Hij lijkt daar net op opa Stefanus, na een nacht doordraaien”.
Henny raakt geïnteresseerd in de kunst, in die periode vrij uniek in Groningen. In 1896 ziet hij werk van Van Gogh op een speciale tentoonstelling samengesteld door studenten. Van Gogh is 6 jaar eerder overleden en zijn werk krijgt steeds meer aandacht. Hij is er zeer van onder de indruk.
Henny kan zijn draai niet vinden. Hij heeft een baantje als verslaggever bij het Nieuwsblad, maar dat bevalt niet. Uiteindelijk koopt de familie een drukkerij voor hem in de Peltsterstraat. In de eerste jaren is het een succesvol bedrijf en gaat Henny langzamerhand ook aan zijn kunstdrukken en schilderijen werken.
Grietje Mansholt-Louwes, de moeder van Hetty, was goed bevriend met Grietje Werkman-Louwes. Ze bespraken alles met elkaar. Ze zijn allebei vroeg weduwe geworden. Hetty herinnert zich dat ze, negen jaar oud, met haar tante Grietje meeging naar de nieuwe drukkerij en daar de veelbesproken Henny zag. Hetty vond hem niks en was een beetje bang. Het leeftijdsverschil was groot. Toch zal Hetty veel van zijn levensverhaal herkend hebben.
“Henny werd geen nuttig lid van de maatschappij, niet als mijn zus Ada en zijn broers Pieter en Tinus. En ik eigenlijk ook niet. We wisten onze richting niet en hadden onze grond nog niet gevonden. En mijn vader, de man die zo vaak een weg gewezen had, spanningen had helpen oplossen, gemoederen had gekalmeerd was er niet meer”.
In de jaren 1910-1920 drukte Henny ook de Verkadeplaatjes. Hetty vond ze prachtig en de mooiste waren van de jonge schilder Jan Voerman Jr.
Dit fragment staat in boek “Uit Zeeklei gebakken” over de Families Mansholt, Louwes, Zijlma en Dijkhuis. Het boek verschijnt op 1 oktober 2022 en is hier alvast te bestellen voor een speciale prijs.
Geschiedenis van de families Voerman, Rahder en Mansholt. 