Jan Voerman Jr. hoopt in 1919, na zijn academietijd, veel te kunnen schilderen in zijn nieuwe kamer in Den Haag, maar er is veel afleiding. Gesprekken tot diep in de nacht over oorlog en vrede en een nieuw begin. Er is een nieuwe held waarover gesproken wordt. Een jonge Hindoestaanse man uit India, Jiddu Krishnamurti genaamd. Een aantal leden van de vriendengroep waarbij ook broer Wim Voerman worden trouw volger en zijn medeoprichters van “The Order of the Star of the East”.
Jan houdt wat afstand. De volgelingen zien elkaar op het landgoed “Eerde” bij Ommen. In 1925 maakt Krishnamurti zijn volgelingen duidelijk dat “hij die een ander volgt ophoudt de waarheid te volgen”. Hij neemt daarmee afstand nam van zijn wereldleraarschap. Later ontbindt hij in Ommen de Orde van de Ster in het Oosten, die op dat moment over de hele wereld zo‘n 40.000 leden telt. Vooral voor Wim is het een grote teleurstelling. Hij maakt veel wandelingen met Krishnamurti en maakt foto’s die hij aan de volgelingen verkoopt.
Jiddu Krishnamurti (1895-1986) heeft bijna 65 jaar lang gesproken voor en met mensen in alle werelddelen. Hoewel hij sprak over inzicht en meditatie, bracht hij geen nieuw geloof, geen nieuwe filosofie. Wat hij deed was samen met zijn toehoorders nagaan wat de oorzaken zijn van de problemen waarmee de mens sinds jaar en dag te kampen heeft.
Krishnamurti in Ommen, foto Willem Voerman Herdenkingssteen voor de Sterrenkampen in Ommen Groepsfoto van bezoekers aan het laatste bijeenkomst van het “Ster“ kamp te Ommen met aanhangers van Krishnamurti. Met bij de pijlen v.l.n.r.: Jons Viruly, Wim Voerman, Jan Voerman Jr. en Professor van Rees.
Anna Voerman-Verkade (1866-1939) was niet alleen de steun en toeverlaat in het gezin en de boekhouder van haar man Jan Voerman senior. Ze was ook een vrouw die veel aandacht had voor mensen met minder kansen.
Anna was een bloeiende, sociaal bewogen vrouw met een brede belangstelling voor de kunst, maar had ook aandacht voor vrouwenkiesrecht en verbeteringen in het onderwijs. Ze beheerde alle zakelijke contacten van haar man, deed de correspondentie en waakte over de goede naam van de IJsselschilder en de prijs van zijn werk. Daarnaast vond Anna haar eigen weg en zette zich in voor de hulp aan de vele minder bedeelden in en rond Hattem.
Vereniging Tesselschade
Via haar huisarts kwam ze in aanraking met de zieken. Vanuit de vereniging Tesselschade gaf ze lessen in verzorging, goed voedsel en hygiëne, vooral voor jonge moeders. Er is dan geen Groene Kruis in Hattem en de arts heeft weinig medicijnen. Anna improviseerde en maakte zelf medicijnen, deels volgens homeopathische principes. Ze hield jarenlang een spreekuur aan huis voor jonge vrouwen die een baantje zochten. Dagelijks gaf ze van 10.00 tot 12.00 uur les en bemiddelde deze jonge vrouwen naar werk.
Groentetuin
In deze jaren nam het sterftecijfer na de geboorte in Hattem sterk af ten opzichte van andere Gelderse dorpen. Voor ouderen was er altijd een kom goede soep of groente en fruit uit de groentetuin van de familie Voerman. Anna schreef er stukjes over in de Zwolsche Courant. Er waren bijeenkomsten met moeders en aanstaande moeders in het huis aan de dijk. Er kwamen zelfs moeders uit Zwolle. Er werd veel gelachen en er werden verhalen gedeeld. In 1926 verscheen er zelfs een boekje van haar hand ‘Wie is Montessori, en wat is eene voorbereidende Montessori school?’.
Klasje van mevrouw Voerman
Anna ging later zelf kindertjes uit Hattem lesgeven. Aan huis, onder het atelier, net als ze vroeger voor haar eigen kinderen deed. Het klasje van mevrouw Voerman werd een bekend begrip. Anna bleek een uitstekende gastvrouw voor alle leerlingen en familie. Een van de leerlingen noemde haar in een gedicht de stralende ster ‘Capella’ in het sterrenbeeld Voerman.
Voedsel en veiligheid
Tot in haar laatste dagen gaf ze les. Als op 1 september 1939 Duitsland Polen binnenvalt, ligt ze in bed met een gebroken heup. Haar dochter Edu leest voor uit de krant. ‘Laat die Poolse vrouwen hier maar komen’, zegt Anna, ‘er is hier voedsel en veiligheid’. Dan slaapt ze in en wordt niet meer wakker. Die week staat er een prachtig stuk over Anna op de voorpagina van de krant ‘De Homoet’. Vol lof over deze bijzondere vrouw met haar grote hart.
Dit verhaal staat uitgebreid in het boek “Gevangen in een paradijs” over de kunstschilders vader en zoon Jan Voerman en hun banden met de familie Verkade. Het boek is hier te bestellen.
In het Voerman Stadsmuseum Hattem is de nieuwe tentoonstelling ‘Gevangen in een paradijs’ geopend. Tegelijkertijd is het gelijknamige boek verschenen. Tentoonstelling en boek zijn zaterdag 17 juli in het museum gepresenteerd.
Peter Voerman, kleinzoon van Jan Voerman junior, overhandigde zaterdag in het museum het eerste exemplaar van het boek aan de Hattemse wethouder Auke Schipper. ‘Gevangen in een paradijs’ is geschreven door Kees Opmeer uit Ruinen, in samenwerking met Peter Voerman en diens zoon Tijs. Het is voor 34,95 euro verkrijgbaar in de winkel van het museum en is ook online te bestellen.
De tentoonstelling toont attributen uit het familiearchief zoals oude glasplaatcamera’s waar Jan Voerman senior vanaf 1900 mee fotografeerde, de schilderkist van Jan Voerman junior, brieffragmenten, en lithodrukken. Van Jan Voerman junior is ook veel, vaak nog niet eerder geëxposeerd, werk tentoongesteld. Speciale aandacht is er voor Anna Voerman–Verkade. De moeder van Voerman junior was, samen met dochter Edu, een van de grondleggers van het Montessorionderwijs in Nederland.
Jan Voerman senior bouwde in Hattem aan zijn geliefde IJssel zijn eigen paradijs. In de achtertuinen van zijn huis en zijn ateliers had hij een grote tuin waarin hij zijn eigen groente en fruit teelde. Maar voor Jan Voerman junior was dit alles niet alleen maar een paradijs. Omdat Jan junior een zwakke gezondheid had, kreeg hij thuisonderwijs van zijn moeder en verschillende kindermeisjes en schilderlessen van zijn vader. Pas in 1912 mocht de toen 22 jaar oude Jan naar de Rijksacademie voor kunsten in Amsterdam. Maar toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak ging hij weer in Hattem wonen. In 1918 verhuisde Jan Voerman junior vervolgens naar Den Haag.
De tentoonstelling ‘Gevangen in een paradijs’ is tot en met 30 november in het Voerman Stadsmuseum Hattem te bekijken.
Het boek is hier te koop en ook in het Voerman stadsmuseum en via de boekwinkels
Peter Voerman overhandigt het boek aan wethouder Auke Schipper van Hattem (foto: Wim Eikelboom)
De bekende IJssel-schilder Jan Voerman komt zaterdag 4 september 2021 tot leven als vijftig mensen op de rivierdijk in Zwolle het landschap van de IJssel gaan schilderen.
Onder het motto ‘Vijftig variaties Voerman’ willen we met minstens vijftig mensen tegelijkertijd hetzelfde landschap vastleggen op het doek, met het zicht op Hattem. Iedereen die zin heeft om te schilderen is welkom, jong en oud.
De schilderijen worden naderhand tentoongesteld als vijftig eigentijdse verbeeldingen van het IJssellandschap.
Het schildersevenement is onderdeeel van de IJsselbiënnale en een initiatief van rivierliefhebber Wim Eikelboom, bekende van de podcast Rivierverhalen. De Zwolse kunstschilder Daniel Douglas is ambassadeur van het project.
Hij geeft een gratis workshop aan de deelnemers over de basis-principes van een landschapsschilderij.
‘Met 50 Variaties Voerman vragen we aandacht voor de waarde van ‘t IJssellandschap.’
‘We moedigen hobbykunstenaars aan om mee te doen. Ze krijgen les in landschapsschilderen van Daniel Douglas. We willen laten zien dat de beleving van het landschap een grote variatie kent. Ieder beleeft op zijn of haar eigen manier de IJssel en dat wordt hopelijk zichtbaar in de schilderijen die worden gemaakt’, aldus Wim Eikelboom.
Het schildersevenement Vijftig Variaties Voerman is op zaterdagochtend 4 september op de IJsseldijk in Zwolle. Het schilderspaneel wordt beschikbaar gesteld door de organisatie. Voor een schildersezel en schildersspullen moet zelf worden gezorgd.
De broers Anton en Eduard Verkade zorgden voor veel bekijks toen ze begin 20e eeuw met de automobiel naar hun zus Anna Voerman – Verkade en zwager Jan Voerman Sr. in Hattem reden. Het nummerbord is uitgeven in 1910 in Noord Holland – Zaandam
De ooms Verkade bij de familie Voerman aan de Gelderse dijk te Hattem Uitgeven in 1910 te Zaandam op naam van Anton en Eduard Verkade
Op zaterdag 17 juli a.s. verschijnt het boek “Gevangen in het paradijs” over de kunstschilders Jan Voerman Sr. en Jr. Die middag wordt het eerste exemplaar uitgereikt in het Voerman stadsmuseum Hattem waar dan ook een tentoonstelling, met unieke voorwerpen uit het familiearchief, wordt geopend.
Over de titel van het boek en de tentoonstelling: Jan Voerman sr. bouwde in het prachtige dorpje Hattem aan zijn geliefde IJssel zijn eigen paradijs. In de achtertuinen van zijn huis en zijn ateliers had hij een grote tuin waarin hij zijn eigen groente en fruit teelde. Later kwam er ook een boerderij met koeien en andere dieren. Voerman sr. bleef een echte boerenzoon. Ook kweekte hij er bloemen die hij daarna vaak schilderde. Voor zijn kinderen, en met name voor zijn oudste zoon Jan Voerman jr. was het huis en de tuin niet alleen maar een paradijs. Omdat Jan jr. een zwakke gezondheid had kreeg hij thuisonderwijs van zijn moeder en verschillende kindermeisjes en schilderlessen van zijn vader. Hij mocht maar een paar jaar naar de plaatselijke lagere school. Toen zijn broers naar beroepsopleidingen reisden bleef Jan jr. thuis. En pas in 1912, 22 jaar oud, mocht hij naar de Rijksacademie voor kunsten in Amsterdam. Maar toen daarna de Eerste Wereldoorlog uitbrak ging hij weer in Hattem wonen. Mede daarom is Jan Voerman jr. altijd een ‘eenzame kunstenaar’ gebleven, zoals zijn vrouw Hetty Voerman-Mansholt hem bij zijn overlijden kenschetste.
Ik heb een aantal attributen geërfd uit het schildersatelier van mijn opa Jan Voerman Jr. Modellen die hij gebruikte bij zijn schilder- of litho werk en een aantal fototoestellen (waarvan de oudste glasplaat camera rond 1900 nog gekocht door Voerman sr.)
De boekpresentatie is gepland op 17 juli in het Voerman stadsmuseum te Hattem. Daar start dan ook een speciale tentoonstelling. Alles afhankelijk van de Corona maatregelen.
Het boek is alvast hier te bestellen met een speciale actie.
Geschiedenis van de families Voerman, Rahder en Mansholt. 