Tag: Algemeen

Voorwoord

De Voerman stamboom met vele voorouders mondt uiteindelijk uit bij mij. Zo’n beetje als op de plaat vroeger in het klaslokaal van Geschiedenis. De evolutieladder met alle stadia van microben, de mammoet, mensaap en dan bovenaan de mens als superieur eindstation. Dat was natuurlijk ook onzin. En mijn voorouders hadden wel wat beters te doen dan in mij uit te monden. Maar wat hield ze bezig?

Laten we eens kijken in de tweede helft van de 19^e eeuw, een periode waarin Nederland het onder koning Willem III lastig had. Strenge winters, armoede, aardappelziektes en een tekort aan voedsel. Er was een grote drang om het beter te krijgen. Wat deden mij overgrootouders.

Jan Voerman Sr. had de boerderij van zijn familie in Kampen verlaten en studeerde aan de Antwerpse academie voor schilderkunst bij de beroemde leraar Verlat. Van Gogh zou het daar 2 jaar later maar drie maanden volhouden.

Ericus Verkade had net de strijd met zijn patentolie voor lampen verloren van het gaslicht en richtte toen maar een fabriek voor brood en beschuit op aan de Zaan.

J.C. Rahder kreeg de koning op bezoek. Hij was vanuit de wijnhandel in Amsterdam vertrokken naar Drenthe om er turf te gaan winnen en hadden succes met een mechanische turfmachine op stoom, een uitvinding die hij vanuit Frankrijk naar Drenthe had gebracht.

Derk Roelfs Mansholt, die vanuit Duitsland naar de net drooggelegde Westerpolder aan de nieuwe waddendijk was verhuist, kreeg in zijn grote herenboerderij ‘Thorum’ Domela Nieuwenhuis en Eduard Douwes Dekker op bezoek en sprak met ze over het boeren socialisme.

Hendrik Uiterwijk, coiffeur te Hoogeveen, begint een politieke loopbaan en is voorvechter voor de sociaal zwakkeren die er in het arme Drenthe volop zijn.

Het was een tijd waarin mannen nog de koers bepaalden maar vrouwen zich geleidelijk gingen roeren. De vrouwen van de boeren in het Groninger land hadden al min of meer een gelijkwaardige plek in de familie en het bedrijf maar ook in het onderwijs en de zorg eisten vrouwen hun plek op. Anna Verkade en de Mansholt vrouwen waren voorlopers.

Maar het werd me pas echt duidelijk dat ik slechts een tussenstation was in het hele familiespoornet toen ik een kleindochter kreeg. Mijn eigen kinderen hoorden nog een beetje bij ons eigen gezin, onze halte, maar een kleinkind brengt de stamboom een stap verder. Met een beetje geluk maakt ze de stap naar de 22^e eeuw. Als tussenstation wil ik de verhalen van mijn familie ook de 22^e eeuw in helpen. Daarom schrijf ik ze op. ‘Ter lering ende vermaak’ zoals mijn vader vaak citeerde. En omdat mijn moeder, als leraar geschiedenis, me heeft geleerd dat de geschiedenis zich herhaalt, zeker voor diegene die de geschiedenis niet kent.

Ik heb allereerst de familie archieven doorzocht. Verzameld in grote hutkoffers met de opschriften U.J. Mansholt, J.C. Rahder en P. Voerman en in verpakkingsblikken van de firma Verkade. Vol met foto’s, dagboeken, rapporten over aardappelrassen, schetsen voor schilderijen en de boekhouding van de BV Rahder turf. Daarna heb ik mijn oudste familieleden, twee tantes van de vorige generatie, bevraagd en het internet doorgeploegd. En bleken zowaar enkele boeken verschenen over mijn voorvaderen.

Mijn fantasie vult de witte vlekken.

Zo ontstaan een verhaal van ‘wolken en aarde’ van dromen en hard werken. De wolken van de schilders Jan Voerman Jr. en Sr. De aarde van de ontgonnen veengebieden in Drenthe en de taaie maar vruchtbare zeeklei in Noord Groningen. Een verhaal over de zorg van een fabriekseigenaar in waxinelichtjes voor zijn personeel en over de opdracht die de herenboeren in de Westerpolder zich stelden: nooit meer ‘honger’. De idealen van de Voerman en Mansholt vrouwen voor vrouwenkiesrecht en beter onderwijs volgens de leer van Maria Montessori. De liefde en aandacht voor de natuur vastgelegd in vele Verkadeplaatjes. Maar ook over eenzaam opgroeien in een aards paradijs en het verdriet bij het verlies van kinderen. Het starten van ondernemingen en de sluiting ervan. Steeds nieuwe generaties met nieuwe dromen. Tot het moment waarop er misschien niets meer te dromen valt.

Kortom, een verhaal over het leven in het Noorden van Nederland.