Vleermuizen

Op zoek naar een foto van mijn oude basisschool aan de Hoofdstraat in Beetsterzwaag, tegenover het kantongerecht, kwam ik een herinnering tegen van mijn oude meester Terluin. De meester die zo mooi kon voorlezen uit ‘De brief voor de koning’ van Tonke Dragt. Hij tekende daarbij een prachtige kaart op het bord, uit zijn hoofd zonder voorbeeld. Meester Terluin beschrijft een scène die ik zelf heb meegemaakt in die oude lagere school.

Op een dag kwamen er vleermuizen vanuit de lampen vallen en fladderden door het lokaal. Later zei juf Agter tegen me dat vleermuizen vooral in het haar gingen zitten van jongetjes met kort haar. In die dagen had ik ‘kort Amerikaans’ stekeltjeshaar. Ik heb nooit meer zonder angst in dat lokaal gezeten. Ook herinner ik me nog de oude potkachel die Terluin beschrijft. We moesten veel van plek wisselen in het lokaal, want dicht bij de kachel was het te heet en ver van de kachel veel te koud. Als je straf had, moest je naar het turfhok (in mijn herinnering waren het trouwens kolen).

Uit het verhaal van Meester Terluin:

“Het was ongelooflijk wat ik daar aantrof: een enorme kachel in de hoek van het lokaal en een turfbak ernaast, elke dag gevuld met turf; in de hoek daartegenover de ingang naar het turf- of kolenhok; in de andere hoek een deur met een ouderwetse stalklink naar drie toiletjes, eveneens met een stalklink te openen. Het waren wc’tjes zonder spoeling. Alles wat er in gedeponeerd werd, viel in een beerput eronder. De raampjes naar buiten waren voor de helft met glas gevuld, voor de broodnodige frisse lucht. De ramen in het lokaal waren zo hoog dat de kinderen niet naar buiten konden kijken. Dat zou hun maar afleiden. Voor de klas stond een hoge lessenaar op een soort podium en een hoge kruk er achter. Er stonden vier rijen schoolbanken, waar wel 44 kinderen in plaats konden nemen.

Eens werd ik gehaald door de juf van de 1e en 2e klas, omdat er iets niet pluis was in het lokaal. Er waren vleermuizen in de plooien van de gordijnen gekropen en toen de gordijnen tegen de zon werden gesloten, vlogen die beestjes door het lokaal en scheerden over de hoofdjes van de kinderen. Paniek onder de kinderen, natuurlijk. Gauw de buitendeur opengezet en geprobeerd de beestjes naar buiten te jagen, wat uiteindelijk lukte. Deze buitendeur moest door de kinderen gebruikt worden om naar hun toiletjes te gaan, die in een apart gebouwtje achter de school stonden”.

Na 4 jaren op de oude school werd er eindelijk een nieuwe school gebouwd op een drassig veldje pal naast ons huis aan het Merkelân. We speelden graag op dat veldje waar we vaak met natte broeken en sokken vandaan kwamen. Maar een school naast de deur was natuurlijk erg spannend. Samen met vriendje Durk hielden we de bouw goed in de gaten. Iedere week waren er vorderingen. Waar zou mijn klas komen? Vriendje Durk was helaas na de kleuterschool naar de christelijke school gegaan.

Inmiddels was onze klas tijdelijk verplaatst naar een noodlokaal in de landbouwschool. We moesten door ruimtes met melkmachines lopen naar ons lokaaltje. Daar gebruikten we voor het laatst onze kroontjespennen die we doopten in de inktpot op ons tafeltje. Naast de inktpot en kroontjespen lag steevast de inktlap. Bij een nieuw schrift zat altijd een vloeiblad waarmee de natte inkt werd gedroogd. Soms gebruikten we nog een griffel en een lei en daarmee kon je afschuwelijke krasgeluiden maken. Toen de school eindelijk af was en de feestelijke opening achter de rug, kon ik nog maar 2 jaren van het nieuwe gebouw genieten. Daarna vetrokken we op de fiets naar het lyceum in Drachten.

Mijn mooiste herinneringen in klas 6 zijn niet aan dat nieuwe schoolgebouw, maar aan de nieuwe hoofdmeester Brouwer die ook naast de school ging wonen. Het eerste wat hij deed was het afschaffen van allerlei regels die tot dan aan de orde van de dag waren geweest. We hoefden niet meer per klas in een rij te gaan staan, voordat we op volgorde in de pas naar binnen mochten. In het lokaal was het niet meer verplicht om met de armen over elkaar stil te zijn als ons werk af was. We mochten gewoon iets anders gaan doen.

And I was so much older then

When I was young

(Eric Burdon, 1967 )

De kolenkachel achterin de klas

De nieuwe school in aanbouw