Categorie: Voerman

Een nieuwe kijk op onderwijs van Maria Montessori

Als generatiegenoot van Maria Montessori voelde mijn overgrootmoeder Anna Voerman-Verkade zich aangetrokken door de vernieuwingen in het onderwijs die Maria voorstond. De uitspraak van Maria Montessori: ‘Help mij het zelf te doen,’ was haar uit het hart gegrepen. Ook Anna vond dat kinderen van nature nieuwsgierig zijn en zelf van alles willen ontdekken. Ze zag het terug in haar eigen kinderen. Het onderwijs had tot taak deze eigenschappen te stimuleren, maar schoot daarin te kort, was haar mening. Een belangrijke reden om de kinderen thuis zelf les te geven, in plaats van ze op te laten gaan in grote klassen die een eenheidsworst aan lessen kregen voorgeschoteld.

Het verbaast me niet dat ze later de eerste klas voor Montessorionderwijs in Hattem heeft opgericht. De lessen werden gegeven in de ‘leerkamer’ onder het atelier van mijn overgrootvader die niet meer in gebruik was. School aan huis. Een van haar leerlingen noemde haar in een gedicht ‘de stralende ster Capella in het sterrenbeeld Voerman.’

In 1926 schreef ze een boekje over haar grote voorbeeld: Wie is Montessori, en wat is eene voorbereidende Montessorischool? Het boekje maakt onderdeel uit van mijn archief, maar ook in het Voerman Museum is een exemplaar van dit boekje te zien. De eerste zinnen luidden:

Ik ga u vertellen van het streven van eene zeer bijzondere vrouw; zij heet Maria Montessori; zij is eene Italiaansche doktores, maar behalve dat is zij eene opvoedster, waarvan alle ouders en allen, die iets te maken hebben met kinderen, moeten hooren!

Met veel betrokkenheid, en zeer lezenswaardig schreef zij over de opvattingen van haar grote voorbeeld.

…dan treft ons allereerst dit, dat er in deze omgeving uitsluitend rekening gehouden is met de behoeften van kinderen. Zij zitten niet in banken, maar ieder heeft zijn stoeltje en tafeltje, passend bij zijn afmetingen en dit meubilair mag ook verplaatst worden…

Het is vooral een praktisch boekje, met veel oefeningen en adviezen die kinderen kunnen helpen om zich met plezier te ontwikkelen: in hun eigen tempo en op hun eigen manier, zoals dr. Maria Montesorri voorstond.

Het klasje van Anna Voerman-Verkade

Grootburgerschap van Kampen voor Hendrik Voerman (1811-1893)

Vele eeuwen hebben boeren binnen de stadsmuren van Kampen hun bedrijf uitgeoefend. Veel van deze stadsboeren woonden in de Groenestraat. Zo ook de familie Voerman. In de winter stonden de koeien van de boer “op stal” in de stadsboerderij en aten hooi. In de zomer graasden deze koeien in de weiden ten westen van de stad Kampen. Stadsboeren met het bewijs van Grootburgerschap konden hun koeien ook in de z.g. stadsweiden houden, die in het bezit waren van de Gemeente Kampen. Dit Grootburgerschap kon men kopen. Dat deed ook Hendrik Voerman (vader van de IJsselschilder Jan Voerman Sr.) in februari 1840 voor 105 gulden

Met dank aan Aalt Landman.

Kilometers fietsen voor de Verkadeplaatjes

In de jaren dat mijn opa, Jan Voerman Jr. bezig was met de opdrachten voor de verschillende Verkadealbums, fiets hij vele kilometers. Voor elk plaatje maakte hij ter plekje een schets en vaak een foto. In zijn atelier maakte hij dan de definitieve versie in aquarel. In zijn archief vond ik deze reclame van een Motobecane fiets met hulpmotor. “Vrij van personele belasting”. In 1933 te koop voor 125 gulden bij firma Verhagen in Laren. Hij heeft hem echter nooit gekocht.

Tentoonstelling het “Het veranderlijke landschap” in de Fundatie.

Vanaf zaterdag 18 februari tot 11 juni 2023 is er de Fundatie Zwolle, locatie Het Nijenhuis te Heino, weer een tentoonstellong waarbij werk van Jan Voerman Sr. is te zien.  De Fundatie heeft met ruim 300 werken de grootste collectie van Voerman Sr. Veel van de werken komen uit de prachtige verzameling van Henk van Ulsen. De collectie was de afgelopen jaren echter bijna niet te bekijken. Nu hangen er in het mooie kasteel Het Nijenhuis dus weer volop Voerman luchten. Er zijn ook werken van andere verzamelaars te zien. Het schilderij waar Henk van Ulsen het meest van hield hangt er ook (zie onderaan deze pagina). Het is een gezicht op Hattem waarbij het lijkt alsof de huizen en de Dijkpoort in het water van de IJssel staan.

De oudste zoon van Voerman Sr. Jan Jr., die ook schilder was vond dat maar niets: “Zo is het niet in het echt”, was zijn commentaar op het schilderij. Maar dat was ook het verschil tussen mijn opa en zijn vader. Sr. schilderde wat er in zijn gedachten zat en Jr. schilderde zoals het in werkelijkheid was. Daarom ook liet Sr. de opdracht voor de Verkadeplaatjes over aan zijn zoon:

“Maak jij de kleine wereld maar met al zijn details. Daar verdien jij je kostje wel mee. En laat mij de hoge wolkenluchten”.

Meer lezen over vader en zoon Voerman? Lees het boek  Gevangen in een paradijs met verhalen en beelden uit het familiearchief. Het boek is hier te bestellen.

Expositie – Halverwege Parijs.

Wie en wat hebben Jan Voerman senior beïnvloed tijdens zijn verblijf in België?

In 1880-1881 staat Jan Voerman senior ingeschreven aan de Antwerpse academie om lessen te gaan volgen op de Winter- en Zomer cursus afdeling ‘natuur’. Hij gaat daar onder andere schilderen naar model leren onder Karel Verlat. Verlat was een groot voorstander van licht-donker contrasten. Het was op de Antwerpse academie, evenals elders, in die tijd gebruikelijk om modellen in zeventiende-eeuwse kostuums te schilderen. Na Antwerpen ging Voerman enige tijd naar Brussel, waar veel Nederlanders werkten of leerling aan de academie waren.

Wat zag Jan Voerman sr. allemaal in die tijd in België? Wat inspireerde en beïnvloedde hem?
In de tentoonstelling Halverwege Parijs toont het museum werken uit de Barat-Venker collectie die Voerman senior in zijn tijd in België zou hebben kunnen gezien. Daarnaast ziet u werk van Voerman senior met sporen van die beïnvloeding. De tentoonstelling komt in samenwerking met Bruno Barat tot stand.

Nederlands landschap anno 1937

In 1937 en 1938 verschenen twee Verkadealbums die een mooie blik gaven op het Nederlandse landschap in die jaren: “Waar wij wonen” en “De Grote Rivieren”. Anders dan de eerder Verkadealbums stonden er grotere plaatjes in die waren gemaakt door vader en zoon Rol en mijn opa Jan Voerman Jr. Onderstaand plaatje (origineel is een aquarel) is van de IJsseldijk bij Veessen. Te zien zijn ondermeer Jacobskruid, Agrimonie, Klaprozen, wilde Chicorei, Kruisdistels, Pastinaak en wilde Peen. De tekst in de Verkadealbums was weer van Jac. P. Thijsse.

Jan Verkade (zwager van Jan Voerman Sr.) beschrijft de laatste uren van Vincent van Gogh

Dit is een fragment uit het boek “Gevangen in een paradijs”, door Kees Opmeer. Het is hier te bestellen.

Jan Verkade, kunstschilder in de ‘Nabis’, een groep schilders rondom Paul Gauguin, en zwager van Jan Voerman Sr., beschrijft in zijn autobiografie “In blijde gebondenheid” de laatste dagen van Vincent van Gogh.

In zijn Franse tijd had Jan Verkade veel contact met een Hollandse schilder, een leerling van Vincent van Gogh,  die hij niet met naam en toenaam wilde noemen. Hij duidde hem aan als H. Deze schilder had de laatste dagen van Vincent meegemaakt. “Dom Willibrord”, de bijnaam van Jan Verkade, beschrijft Vincent’s laatste dagen.

…Hij sprak er niet graag over. De tragische dood van zijn meester had hem zó aangegrepen, dat hij er maanden niet door werken kon. Toch herinner ik me nog, dat H. vertelde, hoe vreselijk Van Gogh geleden had. Hij had in zijn smart uitgeroepen: “Is er dan niemand, die mij de buik kan openmaken?”

Vincent was n.l. naar buiten gegaan en had zich onder een boom ’n schot in de buik toegebracht. Toen de dood niet intrad, sleepte hij zich te voet naar huis. Zijn hospes zag bloedsporen, en vond den zwaargekwetsten op zijn kamer te bed. “Wat is er gebeurd, mijnheer Vincent?” vroeg de man. “Ik heb me willen doden,” antwoordde de schilder, “maar ’t is me niet gelukt. Ik zal ’t nog eens moeten doen.” Deze laatste bijzonderheden vernam ik van Emile Bernard, die voor de begrafenis van Vincent haastig was overgekomen. Hij had ’t persoonlijk van den waard vernomen.  “De begrafenis was ontroerend,” vertelde Bernard, “allen, die meeliepen schreiden.” Men hield van Van Gogh te Auvers-sur-Oise, zoals overal.

De zelfmoord van Vincent van Gogh is met veel mystiek omgeven. Veel verhalen doen de ronde, complottheorieën soms die in bepaalde kringen populair zijn. Er is zelfs gesuggereerd dat hij is vermoord.