De geschiedenis van Verkade

Voor de geschiedenis van de ‘tak’ Verkade kan ik op internet terecht. Verkade is nog steeds bekend van de koekjes, de meisjes van… en ook de Verkade albums. Vanuit de eerder benoemde boeken over de schilders Voerman blijkt dat de familie Verkade goede sponsoren waren van de kunstschilders. De families leerden elkaar kennen doordat Jan, de broer van Anna Verkade, schilderlessen kreeg van Voerman sr. Deze trouwde dus met de zusters van zijn vriend en leerling.

Ericus Gerhardus Verkade (Vlaardingen, 20 november 1835 – Hilversum, 8 februari 1907) was een Nederlands industrieel en oprichter van het bedrijf Verkade.

Verkade werd geboren in Vlaardingen als zoon van een notaris. Toen zijn vader overleed verhuisde hij met zijn moeder naar de Zaanstreek, waar zij vandaan kwam. Na zijn schooltijd (hij zat op een kostschool) begon Verkade met het geld dat hij geërfd had een fabriekje in patentolie. Dit fabriekje brandde in 1875 af, waarna Verkade zich samen met zijn zwager ging toeleggen op het handelen in oliehoudende granen. In 1883 stopten de zwagers met deze handel

Op 2 mei 1886 richtte hij Stoom-Brood en Beschuit-fabriek ‘De Ruyter’ op. Deze naam was gekozen omdat de eerste meelmolen van Westzaandam zo heette. De producten die De Ruijter aanvankelijk maakte waren brood en beschuit. In 1898 begon hij in een nieuwe fabriek in Amsterdam met de productie van waxinelichtjes. Het patent hierop kocht hij van zijn schoonzoon Morris Broad Fowler.

Ericus Gerhardus Verkade trok zich in 1900 terug uit het zakenleven en droeg de zaken over aan zijn gelijknamige zoon en diens broer.

Op 13 mei 1857 trouwde hij in Zaandam met Trijntje Smit. Zij overleed reeds op 1 mei 1863. Op 9 juni 1865 hertrouwde hij in Wedde met Eduarda Thalia Koning. Uit dit huwelijk stammen o.a. Anna de echtgenote van kunstschilder Jan Voerman Sr. en toneelleider/acteur/regisseur Eduard Verkade.

Jan Verkade heeft meerdere boeken geschreven over zijn jeugd. Hij groeide op als deel van een tweeling. Ericus jr., zijn tweelingbroer, werd directeur van de Verkade fabrieken. Jan Verkade ging na zijn Hattemse periode naar Parijs waar hij zich aansloot bij de Nabis, een kunstenaarsgroep rondom Paul Gaughin. Nadat Gaughin was afgereisd naar Tahiti viel de Nabis uiteen en trok Jan Verkade met de schilder Sérusier naar een Beuron, een klooster in Duitsland. Hij werd daar monnik en bleef schilderen. Hij noemde zich Don Willibrord.

De bekende Verkade-albums zijn in 1903 ontstaan toen Verkade plaatjes die in speciale albums konden worden geplakt bij zijn producten voegde. Het begon met drie Sprookjesalbums, met plaatjes die in Duitsland waren gekocht. Dat werd een groot succes en toen besloot Verkade om andere albums uit te gaan geven over diverse aspecten van de natuur en het landschap in Nederland.

In 1904 werd Jac. P. Thijsse benaderd om de tekst te gaan verzorgen voor de andere albums van Verkade. Uiteindelijk werd hij de schrijver van 19 van de 31 Verkade-albums, die zijn verschenen. Hij begon in 1906 met de albums Lente, Zomer, Herfst en Winter. Jan Voerman sr. werd gevraagd de plaatjes te tekenen maar hij liet deze opdracht over aan zijn zoon Jan Jr., toen pas 16 jaar oud.

Tot 1940 zijn er 31 albums uitgegeven. Het totaal in omloop gebrachte albums is ongeveer 3,2 miljoen met een recordaantal van 30 miljoen plaatjes.

Alle verschenen albums behaalden enorme oplagen, behalve het album Friesland. Friesland behoort tot de meest gezochte Verkade albums. Door een brand zijn indertijd vele plaatjes en albums vernietigd. Ook verscheen het album op een ongunstig moment. De Eerste Wereldoorlog was net afgelopen en de mensen hadden andere zaken aan hun hoofd dan het sparen van Verkade-plaatjes. Friesland lag bovendien als provincie slecht in de Verkade-markt en de albumverkoop bleef ver beneden de maat, zodat er slechts 16.000 exemplaren in omloop zijn gebracht. Ongetwijfeld was de tamelijk hoge prijs voor die tijd van het album, te weten f 1,– hier ook debet aan. Het is bijzonder moeilijk om nog een gaaf album Friesland te bemachtigen.

Bronnen:

• “Jan Verkade, Hollandse volgeling van Gauguin”, Caroline Boyle-Turner Waanders 1989
• “Een leven in biskwie en Chocolade, memoires van Co Verkade”, Stichting uitgever 2005
• “Van ongebondenheid en heilige banden”, memoires van Dom Willibrord Verkade. Teulings, 1919
• “In blijde gebondenheid”, memoires van Dom Willibrord Verkade. Teulings, 1935
• “Natuurlijk Verkade, het verhaal van de albums”, Marga Coesel, Terra,
• “Honderd jaar Verkade 1886-1986” 1986